Ísmús. Íslenskur músík- og menningararfur

 

Hljóðrit tengd efnisorðinu Tungumál

Úr Ísmús

Dags Safnmark Efni Heimildarmenn #
26.08.1964 SÁM 84/13 EF Sögn um Karl Jónasson. Laust fyrir aldamótin kom Karl austur á Seyðisfjörð með Jóni frá Múla. Kalli Gísli Helgason 222
27.08.1965 SÁM 84/203 EF Andrés Grímúlfsson og barnamál hans en stúlka kenndi Andrési tvíbura og hann sór fyrir það. Jónas Jóhannsson 1513
14.07.1966 SÁM 84/208 EF Íslenska Norðmanna var frekar bág. Norski bóndinn talaði t.d aldrei íslensku að sögn heimildarmanns. Halldór Guðmundsson 1580
14.07.1966 SÁM 84/209 EF Norskur skáldskapur á íslensku Halldór Guðmundsson 1581
1984 SÁM 84/84 EF Stefán les nokkrar setningar úr Annarri málfræðiritgerðinni með fornum framburði. Textann er m.a. að Stefán Karlsson 2500
20.10.1966 SÁM 86/809 EF Siglingar Frakka. 1903 lágu Frakkar um vorið, gerðu sér góðan dag og þvoðu fötin sín. Heimildarmaður Marteinn Þorsteinsson 2833
04.11.1966 SÁM 86/826 EF Dvöl í Skaftafellssýslu; munur á máli; einkennilegt mál á Mýrum í Hornafirði og í Suðursveit Geirlaug Filippusdóttir 3000
20.01.1967 SÁM 86/889B EF Dönskukunnátta í S-Þingeyjarsýslu Þórður Stefánsson 3686
07.02.1967 SÁM 88/1505 EF Sagt frá sagnalestri og þeim sögum sem sagðar voru ýmist inni í bæ í rökkrinu eða í fjósinu; málfar Hinrik Þórðarson 3815
24.02.1967 SÁM 88/1520 EF Orð í vestfirsku: kýta Valdimar Björn Valdimarsson 3979
27.02.1967 SÁM 88/1523 EF Margir Skaftfellingar voru mjög greindir. Einar Jónsson í Skaftafelli og Jón voru aftburðagreindir. Sveinn Bjarnason 4013
27.02.1967 SÁM 88/1524 EF Aðstoð við strandmenn og samskipti við þá. Skipstrand var austur á fjöru og sjór gekk yfir skipið. H Sveinn Bjarnason 4025
15.03.1967 SÁM 88/1536 EF Heimildarmaður var eitt sinn samferða Andrési Björnssyni og Lárusi Rist. Andrés hélt eitt sinn fyrir Valdimar Björn Valdimarsson 4176
21.03.1967 SÁM 88/1545 EF Hugleiðingar um höfund vísunnar: Nordan hardan gerdi gard. Síðan rætt um rd framburð sem heimildarma Jóhann Hjaltason 4295
21.04.1967 SÁM 88/1573 EF Samtal um tröllasögur, þar kemur fyrir orðið gæruvaka Ingibjörg Sigurðardóttir 4652
30.04.1967 SÁM 88/1578 EF Tundurduflaeyðingarferðir. Þegar fór að líða á seinasta stríð fór að reka á fjörur í Skaftafellssýsl Skarphéðinn Gíslason 4695
10.05.1967 SÁM 88/1605 EF Um bræðurna frá Hnífsdal: Halldór, Jóakim og Pál Pálssyni. Halldór var kallaður aflamaðurinn mikli f Valdimar Björn Valdimarsson 4841
08.09.1967 SÁM 88/1702 EF Valgerði dreymdi huldukonu þegar hún gekk með síðasta barn sitt. Huldukonan sagðist búa í túninu hjá Guðrún Jóhannsdóttir 5577
13.11.1967 SÁM 89/1748 EF Orðið miðþurrkumaður og sögur utan um það orð sem allar eru af konungum Hinrik Þórðarson 6100
25.06.1968 SÁM 89/1765 EF Dreng einn dreymdi eitt sinn að til sín kæmi gömul kona og var hún með tík með sér. Hún hljóp í skep Sigurður Norland 6412
08.01.1968 SÁM 89/1785 EF Fóstri heimildarmanns var mjög málvandur Ólöf Jónsdóttir 6771
24.01.1968 SÁM 89/1801 EF Sagt frá Ingibjörgu sem kunni dönsku Kristín Guðmundsdóttir 7009
07.02.1968 SÁM 89/1808 EF Lárus Björnsson, afi Lárusar Pálssonar leikara, kenndi föður heimildarmanns ýmsan fróðleik. Lárus va Björn Jónsson 7083
13.03.1968 SÁM 89/1854 EF Íslendingar og Hollendingar töluðu saman á svokallaðri hollensku og skildu hverjir aðra. Frakkar stu Guðmundur Guðnason 7713
29.03.1968 SÁM 89/1872 EF Helgufell; rætt um orðið fell. Þarna er enginn hellir en heimildarmaður segist þó ekki geta rengt að Kristján Helgason 7912
08.04.1968 SÁM 89/1877 EF Rannveig Sigfúsdóttir frá Skjögrastöðum var frænka heimildarmanns. Heimildarmaður kom oft til hennar Þuríður Björnsdóttir 7980
17.04.1968 SÁM 89/1883 EF Rannveig Sigfúsdóttir frá Skjögrastöðum. Hún las vel. Hún gat lesið dönskuna eins og íslensku. Þuríður Björnsdóttir 8057
29.04.1968 SÁM 89/1893 EF Danir vildu að danska væri notuð í kirkjum við messurnar. Valdimar Björn Valdimarsson 8160
17.05.1968 SÁM 89/1897 EF Málfar Hnífsdælinga: völlur í stað vellir og fjörður í stað firðir Valdimar Björn Valdimarsson 8209
21.05.1968 SÁM 89/1899 EF Frásagnir sem tengjast Fransmönnum og Englendingum sem veiddu í landhelgi. Tvær verslanir voru í Hau Sigríður Guðmundsdóttir 8223
21.05.1968 SÁM 89/1899 EF Slagur á Alviðrubót og verslun við Fransmenn. Stundum lágu þeir við Alviðrubót. Eitt sinn urðu þar s Sigríður Guðmundsdóttir 8225
27.09.1968 SÁM 89/1954 EF Fransmenn. Á Vatneyri er heill grafreitur Frakka. Stundum voru 50-60 skútur í höfninni á Patreksfirð Guðrún Jóhannsdóttir 8782
30.10.1968 SÁM 89/1988 EF Af Þorsteini í Kjörvogi. Hann var stórmerkilegur maður og hann kunni tungumál og ýmislegt fleira. Va Herdís Andrésdóttir 9216
08.05.1969 SÁM 89/2060 EF Um Jón Thorsteinsen. Þegar konungurinn kom að Þingvöllum átti Jón að halda minni en hann sagðist ekk María Jónasdóttir 9932
29.05.1969 SÁM 90/2084 EF Sagt frá manni sem hafði mörg skrýtin orðatiltæki og þau voru sett saman í nokkurs konar þulu: Andra Sigfús Stefánsson 10194
06.06.1969 SÁM 90/2106 EF Golfranska Helgi Sigurðsson 10441
12.12.1969 SÁM 90/2176 EF Samtal; sagnorðið pyngja = stautull til að pikka flatbrauð Anna Jónsdóttir 11362
19.12.1969 SÁM 90/2180 EF Samtal um Skota. Margar góðar sögur eru til af skotum. Einn skoti hét David og hann og heimildarmaðu Davíð Óskar Grímsson 11418
19.12.1969 SÁM 90/2180 EF Sagnir af Árna Jónssyni. Eitt sinn komu menn til Árna og spurðu þar eftir Árna Jónssyni en hann sagð Davíð Óskar Grímsson 11419
20.01.1970 SÁM 90/2212 EF Sigurður Pálsson og synir hans, Greipur og Guðmann. Sigurður var hreppstjóri. Þeir höfðu annan framb Guðjón Eiríksson 11574
06.05.1970 SÁM 90/2290 EF Á milli 1880 – 90 var móðir viðmælanda kaupakona á Þykkvabæjarklaustri í Álftaveri hjá mjög skynsömu Valgerður Gísladóttir 12231
06.05.1970 SÁM 90/2290 EF Goskarlar hétu þessu nafni af því að þeir höfðu ekkert fast verk. Það voru mörg máltæki á Síðu. Þau Valgerður Gísladóttir 12233
06.05.1970 SÁM 90/2290 EF Skaftfellskt fyrirbrigði, sem viðmælandi sá sjálf. Hún fór út í Meðalland þegar hún var á Klaustri. Valgerður Gísladóttir 12238
11.06.1970 SÁM 90/2305 EF Dönskukunnátta Guðjón Gíslason 12421
13.07.1970 SÁM 91/2368 EF Að þuma í Helga Sigurðardóttir 13249
07.06.1971 SÁM 91/2394 EF Alþýðleg orðskýring á orðinu „vergjörn“ Þórður Guðmundsson 13657
17.03.1972 SÁM 91/2454 EF Reiðiteikn var stór svipa sem karl notaði til að hræða krakka Oddur Jónsson 14285
17.03.1972 SÁM 91/2454 EF Skýring á orðinu júðaskafinn Oddur Jónsson 14288
15.03.1975 SÁM 92/2623 EF „Það gat nú raulað“; „það raular nú svona heldur betur út núna“; þetta er vestfirsk málvenja um stor Sumarliði Eyjólfsson og Sigurður Líkafrónsson 15502
15.03.1975 SÁM 92/2623 EF Talað um málfar á Vestfjörðum; þar sögðu menn fjörðurnar í stað firðirnir; eftir stríð ber minna á m Sumarliði Eyjólfsson og Sigurður Líkafrónsson 15503
15.03.1975 SÁM 92/2624 EF Talað um málfar á Vestfjörðum; þar sögðu menn fjörðurnar í stað firðirnir; eftir stríð ber minna á m Sumarliði Eyjólfsson og Sigurður Líkafrónsson 15504
15.04.1977 SÁM 92/2709 EF Sagt frá því hvernig Dönum gengur að læra íslensku Sigurbjörn Snjólfsson 16263
30.08.1977 SÁM 92/2760 EF Málvöndun í Þingeyjarsýslum, einkum í suðurhlutanum Óli Halldórsson 16911
27.06.1979 SÁM 92/3048 EF Spurt um málfar og málshætti Þórður Jónsson 18113
13.12.1979 SÁM 93/3296 EF Jón Einarsson smíðar byssu; skotkeppni við erlendan skipstjóra og Jón hefur betur; Jón var völundur Sveinn Bjarnason 18556
26.07.1980 SÁM 93/3312 EF Gleypimjólk var fyrsta mjólkin kölluð eftir að fært var frá Sigurður Geirfinnsson 18663
27.06.1969 SÁM 85/124 EF Um orðin kvæðalög og stemmur Jón Friðriksson 19469
15.07.1969 SÁM 85/163 EF Skýring á orðinu kjúka (ostur) Guðrún Stefánsdóttir 20027
15.07.1969 SÁM 85/163 EF Skýring á orðinu títiltá (tönn) Guðrún Stefánsdóttir 20029
30.07.1969 SÁM 85/163 EF Skýring á orðalaginu „berja á bræðra“ og fleira Guðrún Stefánsdóttir 20045
05.09.1969 SÁM 85/344 EF Rætt um þau tvö tungumál sem menn töluðu við franska sjómenn, það var annars vegar franska, hins veg Þorsteinn Einarsson 21244
05.09.1969 SÁM 85/344 EF Um æsku heimildarmanns og skipti hans við Frakka; ýmsir hlutir nefndir á frönsku og nokkrir á gallic Þorsteinn Einarsson 21245
06.09.1969 SÁM 85/348 EF Um merkingu orðsins viðdrag Andrés Sigfússon 21300
19.09.1969 SÁM 85/378 EF Samtal um spekiyrði Steinþór Þórðarson 21682
06.07.1970 SÁM 85/442 EF Minnst á sagnorðið að spranga Sveinn Einarsson 22485
11.07.1970 SÁM 85/460 EF Á sumarin Einar H. Einarsson 22646
11.07.1970 SÁM 85/462 EF Orðið undireins í merkingunni samstundis; orðið skrolloka og sögnin að skrolla Einar H. Einarsson 22657
09.08.1970 SÁM 85/516 EF Orðin: Torfatryssur og hagfæringar Jóna Ívarsdóttir 23331
22.08.1970 SÁM 85/547 EF Að steinhalda ljá Guðmundur Bernharðsson 23813
22.08.1970 SÁM 85/547 EF Styggrimi: gömul kona sagði það þegar einhver var þrjóskur og þver: Mikill er nú styggriminn í honum Guðmundur Bernharðsson 23814
01.09.1970 SÁM 85/565 EF Börnin voru nefnd „hugur guðs“ á meðan þau voru í móðurkviði eða jafnvel áður en þau voru getin, ef Bjargey Pétursdóttir 24073
01.09.1970 SÁM 85/566 EF Fólk sem haft var útundan var nefnt amakefli Bjargey Pétursdóttir 24098
07.09.1970 SÁM 85/579 EF Snjóhuldur (skaflar) og jarðhuldur Aðalsteinn Jóhannsson 24350
07.09.1970 SÁM 85/579 EF Hagfæringar; enn um huldur yfir lækjum Aðalsteinn Jóhannsson 24351
07.09.1970 SÁM 85/579 EF Barð í efri góm á kind og tannlausu fólki, skæll á hesti; þú verður bara að bíta á barðið kerling Aðalsteinn Jóhannsson 24352
07.09.1970 SÁM 85/579 EF Biskupseista er afturfótarvöðvi á kind Aðalsteinn Jóhannsson 24353
07.09.1970 SÁM 85/579 EF Smjörvalsaginn er bein framan á bóglegg á kind; Forðaðu mér frá fjárskaða Aðalsteinn Jóhannsson 24355
29.06.1971 SÁM 86/614 EF Skýring á orðinu skör Guðrún Auðunsdóttir 24975
01.07.1971 SÁM 86/615 EF Sagan af Gilitrutt: um hjónin á Rauðafelli; Gilitrút bjó í Álfhól og þar var hún að vefa þegar bóndi Anna Jónsdóttir 24998
09.07.1971 SÁM 86/627 EF Nafnið jaðrakan Oddgeir Guðjónsson 25212
13.07.1973 SÁM 86/710 EF Minnst á nokkur orð í málfari borgfirskra hjóna sem eru frábrugðin málvenju Grímseyinga Kristín Valdimarsdóttir 26549
19.03.1982 SÁM 86/763 EF Spurt um orðið brekánsball Arnfríður Jónatansdóttir 27432
1963 SÁM 86/776 EF Ekki venja að hræða börnin á æskuheimili heimildarmanns hvorki á Grýlu, sóp né nauti; rætt um orðið Ólöf Jónsdóttir 27642
1963 SÁM 86/784 EF Um sykrið, hesta og fleiri orð Ólöf Jónsdóttir 27775
29.07.1978 SÁM 88/1658 EF Rætt um hvað orðið disponent þýðir Halldór Þorleifsson 30263
29.07.1978 SÁM 88/1658 EF Íslensk heiti á ýmsum áhöldum Halldór Þorleifsson 30265
31.08.1978 SÁM 88/1666 EF Samtal um málfar Norðmanna og fleiri útlendinga Halldór Þorleifsson 30318
02.09.1958 SÁM 87/1327 EF Sagt frá skrá um Þingeyinga sem heimildarmaður er að vinna að og samtal um íslenska tungu Konráð Vilhjálmsson 31447
02.09.1958 SÁM 87/1328 EF Sagt frá skrá um Þingeyinga sem heimildarmaður er að vinna að og samtal um íslenska tungu Konráð Vilhjálmsson 31448
29.09.1971 SÁM 88/1400 EF Að gefa engjunum; gluggasláttur; hólmaskítur; að klóra í hælinn; heyskapur á Heiði Kristín Bjarnadóttir og Elín Bjarnadóttir 32749
10.08.1975 SÁM 91/2546 EF Ýmis orð úr sjómannamáli: að kjölfella segl; að vera á sjótrjánum; að flaska Magnús Gíslason 33870
02.09.1958 SÁM 88/1454 EF Heilræði til íslenskrar æsku varðandi íslenskt mál Konráð Vilhjálmsson 37021
24.07.1965 SÁM 93/3732 EF Vísur með sérstökum framburði: Norðan harðan gerði garð: Gróa fíflar fróni á Friðþjófur Gunnlaugsson 38122
24.07.1965 SÁM 93/3732 EF Leikur: Nefndu svo spaks manns spjarir Friðþjófur Gunnlaugsson 38123
13.05.2000 SÁM 02/3999 EF Saga um séra Jakob Jónsson í norrænu samstarfi presta Jósef H. Þorgeirsson 38962
13.05.2000 SÁM 02/4000 EF Saga af símskeyti sem misfórst á leið til Grímseyjar Jósef H. Þorgeirsson 38971
13.05.2000 SÁM 02/4000 EF Saga af heimsókn Haralds krónprins og Bjarna Benediktssonar til séra Einars í Reykholti Geir Waage 38976
13.05.2000 SÁM 02/4000 EF Um ambögur og mismæli fréttaþula í útvarpinu Jósef H. Þorgeirsson 38984
13.05.2000 SÁM 02/4002 EF Saga af Karjalainen Jósef H. Þorgeirsson 38992
24.11.1982 SÁM 93/3372 EF Halldór talar um málfar eldra fólks þegar hann var ungur og hversu þjóðlegt og fastmótað það var. Te Halldór Laxness 40211
07.05.1985 SÁM 93/3452 EF Heimildarmaður segir aðeins frá ömmu sinni sem var fróð og forn í tali og frá föður sínum sem fór ti Ásgeir Guðmundsson 40653
26.02.2003 SÁM 05/4042 EF Orðið hössl virðist vera tiltölulega nýtt af nálinni, viðmælandi telur það ekki hafa verið notað fyr Jóhanna Símonardóttir 41097
2009 SÁM 10/4225 STV Heimildarmaður skrifast á við vini sína í gegnum tölvuna án þess að nota styttingar í stafsetningu. Guðný Ólafía Guðjónsdóttir 41236
2009 SÁM 10/4225 STV Heimildarmaður er spurður um orðanotkun varðandi áttir, talað um að fara fram eftir, niður eftir, in Guðný Ólafía Guðjónsdóttir 41241
1978 SÁM 10/4212 ST Rætt um merkingu orðanna hyski og sæmilegur og breytingar á merkingu þeirra. Stefán Jónsson 43663
16.07.1965 SÁM 90/2262 EF Ef fólk átti ekkert til að bjóða gestum hafði það a.m.k. "gott viðmót" Ása Stefánsdóttir 43910
13.03.2003 SAM 05/4076 EF Benedikte ræðir um safnaðarstarf og guðsþjónustur á Grænlandi, meðal annars kemur fram að oft er mes Benedikte Christiansen 43973
13.03.2003 SÁM 05/4077 EF Umræður um grænlenska tungumálið; m.a. muninn á töluðu máli og ritmáli, mismun milli svæða á Grænlan Benedikte Christiansen 43974
13.03.2003 SÁM 05/4077 EF Rætt um grænlenska menningu og hefðir; Benedikte segir evrópuvæðingu og kristni hafa tekið yfir það Benedikte Christiansen 43975
13.03.2003 SÁM 05/4077 EF Rætt um menntamál á Grænlandi og Íslandi. Benedikte Christiansen 43977

Úr Sagnagrunni

Kristín Anna Hermannsdóttir uppfærði 13.08.2018